چه زمانی می‌توانیم اولین لبخند نوزادمان را ببینیم؟

نوزاد عزیز و دلبند شما از هنگام تولد و در مسیر رشدش از نقاط‌عطف[1] گوناگونی مانند اولین لبخند نوزاد عبور خواهدکرد که بسیار مهم‌اند و دیدنشان بسیار لذت‌بخش است. بصورت کلی این نقاط‌عطف را به پنج دسته تقسیم می‌کنند. مهارت‌های فیزیکی، شناختی، عاطفی و اجتماعی، زبانی، و حسی و حرکتی. (Infant Milestones & Physical Development | NorthShore, n.d.) قطعا شما دوست دارید که نوزادتان پیشتاز این مسیر باشد و هرچه سریعتر تک‌تک قله‌های این مسیر را بپیماید. این یعنی همه‌چیز همانطور که باید پیش می‌رود. پس احتمالا در این مسیر نگرانی‌ها و سوالات مختلفی در ذهن شما می‌چرخند. آیا کودک من به اندازه کافی می‌خوابد و غذا می‌خورد؟ آیا حواس پنج‌گانه او صحیح رشد می‌کنند؟ آیا در زمان مناسب سینه‌خیز می‌رود؟ و البته احتمالا شیرین‌ترین سوال و انتظار اینست که نوزاد دلبند من برای اولین بار چه زمانی لبخند[2] خواهد زد و چه زمانی خواهد خندید[3]؟

محاسبه زمان وقوع اولین لبخند نوزاد

البته باید حواسمان باشد که هر نوزادی در رسیدن به این نقاط‌عطف متفاوت است. همچنین اگر نوزاد شما زودتر از نُه‌ماه به دنیا آمده؛ محاسبه‌ی زمان رسیدن به این نقاط‌عطف را باید از هنگام رسیدن او به نُه‌ماه درنظر بگیرید.

حال برویم سراغ اصل مطلب. دیدن اولین لبخند نوزاد دلبندمان قطعا یکی از لذت‌بخش‌ترین و امیدوارکننده‌ترین لحظه‌ی زندگی‌مان است. لحظه‌ای که منتظریم تا آن را با بهترین دوربین‌های دنیا ثبت کنیم. اما این لحظه چه زمانی خواهد بود؟

برقراری ارتباط قبل از یادگیری لبخند

اولین لبخند نوزاد معمولا در فاصله‌ی بین شش‌هفتگی تا دوازده‌هفتگی بر چهره زیبای او خواهد نشست. تا قبل از این لحظه‌ی جادویی، نوزاد از طریق گریه کردن ارتباط برقرار می‌کرده و دیدن اولین لبخندها حتی برای صبورترین والدین هم تغییری نیروبخش و سرحال‌کننده است.

لبخند در هفته های اولیه تولد

حال ممکن است شما بگویید که نوزادتان حتی در روزها و هفته‌های اول پس از تولد هم لبخند زده. آیا این اتفاق خوشایندی است یا خیر؟

می‌توانیم لبخندهای شیرین نوزادان را به دو دسته تقسیم کنیم.

• لبخند واکنشی
• واقعی
• خندیدن

لبخند نوزاد نوپای شما در روزها و هفته‌های اولیه‌ی پس از تولد، “لبخند واکنشی” [4]است و جالب است بدانید که اینها از زمانی که نوزاد در رحم است آغاز می‌شوند. در رحم، اینها پاسخ‌هایی به گاز معده یا ادرار هستند. شما حتی پس از تولد هم ممکن است متوجه شوید که نوزادتان به صورت واکنشی در خواب هم لبخند می‌زند.

اما لبخندهای “واقعی” [5]اجتماعی هستند. لبخندهای اجتماعی در پاسخ به چیزی، احتمالا چهره شما، هستند. این لبخندها طولانی‌تر و اغلب همراه با برق نگاه نوزاد، تکان خوردن چشم‌ها و گونه‌هایش و یا چشمک زدن هستند. در ادامه هنگامی که نوزاد عزیزتان دو یا سه ماهه است او همراه با لبخند زدن صداهایی را هم در می‌آورد و با شما وارد گفتگویی لذت‌بخش و بامزه می‌شود.

و اما خندیدن. لذتِ دیدن اولین خنده‌ی نوزاد و شنیدن صدای دلنشین خنده‌اش قطعا از دیدنِ اولین لبخند نوزاد نیز شیرین‌تر است و انتظار برای رسیدن به این لحظه هم سخت‌تر. اما واقعا چه زمانی باید منتظر اولین خنده‌ی نوزادمان باشیم؟

آغاز خندیدن نوزاد

نوزادان خندیدن را از حدود چهارماهگی تا شش‌ماهگی آغاز می‌کنند. این خنده‌ها با خنده‌های کوچک شیرین [6]شروع می‌شوند و بعد از مدتی به خنده‌های کامل شکمی [7]تبدیل می‌شوند. خنده هم مانند اولین لبخند نوزاد یک مهارت اجتماعی است. پس ابتدا نوزاد شما در پاسخ به چیزی مثل دیدن چهره شما، شکلکی بامزه، یک اسباب بازی و غیره خواهد خندید. اما در ادامه وقتی نوزاد شوخ‌طبع شما لذت خندیدن را بچشد؛ گاهی برای جلب توجه شما و یا صرفا برای لذت بردن از صدای خنده‌ی خودش می‌خندد. با هم خندیدنِ شما و نوزاد بامزه‌تان پیوند میان شما را محکم‌تر می‌کند، استرس شما را کاهش می‌دهد و کمی خیالتان را راحت می‌کند، باعث تقویت سیستم ایمنی بدن شما و نوزادتان می‌شود و مهارت‌های اجتماعی او را پرورش می‌دهد. همچنین او هربار که می‌خندد؛ یاد می‌گیرد و تمرین می‌کند که چگونه دهان و زبان خودش را برای تولید صداهای مختلف تکان دهد.

تشویق کودک به خندیدن

تجربه کردن این لحظات انقدر شیرین است که حتما از خودمان می‌پرسیم آیا می‌توانیم نوزاد عزیزمان را تشویق و حمایت کنیم که بیشتر بخندد و لبخند بزند؟

باید بگویم بله. اگرچه نوزاد متناسب با توانایی فردی خود رشد می‌کند؛ اما از آنجایی که لبخند زدن و خندیدن نقاط‌عطفی اجتماعی هستند؛ می‌توانیم نوزاد شوخ‌طبع‌مان را با کارهایی کوچک و ساده به خندیدن و لبخند زدن تشویق کنیم.

راه‌های تشویقی برای کودکان و نوزادان

• پخش و تولید موسیقی
• صحبت کردن
• اشکال بامزه
• تولید صداهای بامزه
• بازی با اسباب بازی‌های متنوع
• لبخند بزنید و بخندید
• بازی با کودک مانند دالی بازی

1.برایشان آواز بخوانید. صدای شما برای گوش نوزاد شما موسیقی است؛ چه لالاییهای شیرین بخوانید و چه شعرهای بامزه کودکانه. همچنین زمانی که نوزاد شما به اندازه کافی بزرگ شده باشد؛ انجام حرکات بامزه ممکن است باعث ایجاد خنده یا خنده شکمی شود. نگران تُن و کوک صدای خود نباشید. نوزاد شما صدای شما را دوست دارد، زیرا صدای شماست.

2. با نوزاد خود صحبت کنید. از نظر علمی ثابت شده که صحبت کودکانه با نوزادان [8]به رشد زبان آنها کمک می‌کند. صحبت کودکانه شامل کلمات طولانی و کشدار است و تنها لحن صدای شما میتواند باعث اولین لبخند نوزاد شود.

3.شکلک بامزه از خودتان در بیاورید.

4.با گذاشتن زبانتان بین لب‌هایتان و فوت کردن، صدایی خنده‌دار از خودتان دربیاورید. اینکار را روی شکم آنها انجام دهید و باعث خنده‌شان شوید.

5.با اسباب بازی‌های رنگارنگ با آنها بازی کنید. نوزادان در حدود چهارتا پنج‌ماهگی، عاشق رنگ‌ها می‌شوند. جغجغه‌ها، اسباب‌بازی‌ها و تشک‌های بازی با رنگ روشن ممکن است آنها را مشغول کرده و لبخند بزنند.

6.لبخند بزنید و بخندید. حرکات متقابل، نوزاد شما را تشویق می‌کند که او هم لبخند بزند و بخندد.

7.دالی بازی کنید، آنها را قلقلک دهید یا به آرامی روی زانوهایتان تکانشان دهید.

بهترین زمان لبخند زدن در نوزادان

نهایتا احتمالا سوالی که در ذهن ما می‌چرخد اینست که اگر نوزاد عزیزمان در بازه زمانی حدودی این نقاط‌عطف را پشت‌سر نگذاشت چکار کنیم؟

در حقیقت حدواسطِ زمانی برای لبخند زدن و خندیدن وجود دارد. اگر نوزاد شما در سه‌ماهگی لبخند نزده یا در شش‌ماهگی نخندیده، بهتر است به پزشک اطفال خود مراجعه کنید. او با انجام آزمایشات سلامتی مختلف می‌تواند پاسخگوی سوالات شما باشد. اغلب اوقات، چیزی برای نگرانی وجود ندارد و این تنها به دلیل تفاوت فردی کودک شماست. اما در مواقع دیگر، نوزاد شما ممکن است تفاوت رشد زبانی، اجتماعی و یا غیره داشته باشد. مثلا، لبخند و خنده نشان‌دهنده رشد صحیح بینایی و شنوایی کودک هستند.

[1] milestones

[2] smile

[3] laugh

[4] Reflexive smile

[5] Real smile

[6] Sweet little giggles

[7] Full-on belly laughs

[8] Baby talk or Parentese